آشنایی با بخش از نژادهای زنبور عسل

وقتی به دنیای نژادهای زنبور عسل وارد می شوید، با خانواده های مختلفی روبرو هستید که هر کدام ویژگی ها، مزایا و معایبی با خود به همراه دارند. از مهمترین و شناخته شده ترین خانواده های زنبور عسل در دنیا که به ویژه در صنعت زنبورداری جهان نقش مهمی ایفا می کنند، خانواده زنبور عسل اروپایی است. به این خانواده زنبور عسل معمولی نیز گفته می شود.
ویژگی های این خانواده که خود از خانواده های مختلفی تشکیل شده است به گونه ای است که می تواند برای تولید عسل طبیعی برای انسان ها مفید باشد. در واقع می توان گفت که زنبور عسل معمولی از جمله زنبورانی است که برای بهره وری انسان مناسب بوده و می تواند با شرایطی که انسان برای او فراهم می کند سازگاری داشته باشد.
نام عمومی که بر روی این نوع زنبور عسل گذاشته شده Apis mellifera است. این نام نشان دهنده دسته بزرگی از زنبورهای عسل است. تاکنون 5 نژاد یا خانواده به عنوان زیر مجموعه ای از زنبورهای اروپایی شناخته شده اند که هر کدام ویژگی ها و شرایط خود را دارند. در این مطلب به طور مختصر با این 5 خانواده از خانواده بزرگ زنبور عسل معمومی آشنا می شویم. در مطالب دیگری از مجله عسلنا می توانید به نکات تکمیلی در مورد هر کدام از این خانواده دسترسی داشته باشید.

1 . زنبور عسل سیاه Apis mellifera mellifera
این نوع از زنبور عسل معمولی بومی جنوب اروپا است. با این حال امروزه این نوع زنبور را بیشتر در طبیعت و زنبورستان های فرانسه، هلند، سوئیس و برخی مناطق انگلستان پیدا می کنید. این خانواده از زنبور عسل اروپایی در مقایسه با هم خانواده های دیگر خود، جثه بزرگتری داشته و رنگ بدن آن تیره تر است.

از مهمترین ویژگی های زنبور عسل سیاه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

-  رشد کند جمعیت در بهار
-  رشد بسیار خوب در اواخر تابستان و اوایل زمستان
-  حساس به بیماری
-  حساس به پروانه موم خوار
-  تحمل بسیار خوب فصل زمستان
-  تغذیه زیاد در زمستان

2 . زنبور عسل طلایی یا ایتالیایی Apis mellifera Ligustica
این نوع نژاد زنبور عسل همانطور که از اسمش نیز مشخص است، بومی ایتالیاست. از نظر ظاهری اندازه ای کوچکتر از زنبور عسل سیاه دارد و رنگ بدن آن به زرد متمایل است. طول زبان زنبور عسل طلایی بلند است و به همین علت می تواند شهد اکثر گلها را بنوشد.

ویژگی های مختلفی برای این نوع از زنبور عسل بیان می شود. برخی از این ویژگی ها عبارتند از:

-  آرام هستند
-  به بچه دادن تمایلی ندارند
-  بره موم کم تولید می کنند
-  رشد سریع کلنی در اوایل بهار
-  پرداخت به تولید عسل در فصل بهار به دلیل رشد مناسب بهاره
-  عدم توانایی تحمل سرماهای شدید در زمستان
-  مصرف بسیار زیاد غذا در زمستان
-  حس غارتگری بسیار بالا
-  قدرت جهت یابی بسیار کم

3 . زنبور عسل کارنیولان Apis mellifera carnica
زنبورعسل کارنیولان از آن دست نژادهای زنبور عسل است که هم مورد توجه کشورهای مختلف دنیا قرار گرفته و هم به صورت ویژه به اصلاح نژاد آن پرداخته شده است. به هیمن علت است که برخی نژاد کارنیکا و کارنیولان را با یکدیگر اشتباه می گیرند. این در حالی است که نژاد کارنولان بومی جزیره بالکان و دریای سیاه است و در مقابل نژاد کارنیکا یک نژاد کاملا پرورشی مربوط به اتریشو کوه های آلپ است. این دو نژاد از نظر ظاهری با هم مشابه بوده و در واقع در یک خانواده قرار دارند؛ اما ویژگی های اخلاقی این دو نژاد با یکدیگر متفاوت است.
در حال حاضر نژاد کارنیکا زنبور عسل از محبوب ترین نژادهای دنیا محسوب شده و توانسته در اکثر کشورها جایگاه مناسبی پیدا کند. این موضوع به علت ویژگی های مختلفی است که در این خانواده وجود دارد.

برخی از این ویژگی ها عبارتند از:

-  آرام ترین نژاد زنبور عسل معمولی
-  نسبت به دیگر زنبورها، نیاز کمتری به تغذیه دارند
-  زمستان گذرانی با کمترین تغذیه را تجربه می کنند
-  در فصل بهار سریعا به فعالیت می پردازند
-  رشد سریع بهاره در کلنی اتفاق می افتد
-  تمایلی به بچه دادن کندو ندارند
-  تمایلی به غارتگری ندارند
-  مصرف بره موم آن ها کم است
-  با هر نوع اقلیمی سازگاری پیدا می کنند
-  تولید عسل بالایی دارند
-  قدرت جهت یابی عالی دارند
-  نسبت به بیماری های زنبور عسل مقاوم هستند

4 . زنبور عسل قفقازی Apis mellifera caucasica
خانواده چهارم از نژاد زنبور عسل اروپایی یا معمولی مربوط به خارج از این قاره و کوه های قفقاز است. رنگ بدن این نوع زنبور خاکستری روشن بوده و اندازه آن نسبت به دیگر اعضای خانواده زنبور عسل معمولی بلندتر و در حدود 7.2 میلی متر است.

برخی از ویژگی های نژاد زنبور عسل معمولی قفقازی عبارتند از:

-  تمایل کم به بچه دادن
-  تولید زیاد موم و مشکل در برداشت عسل
-  جمعیت کلنی تا اواسط تابستان به بالاترین مقدار خود می رسد
-  حساسیت به بیماری نوزما
-  زمستان گذرانی بسیار بد
-  مصرف غذا در زمستان به اوج می رسد

5. زنبور عسل ایرانی یا پرسیکا Apis mellifera meda persica
زنبور عسل پرسیکا همانطور که از اسمش نیز پیداست بومی ایران است. این زنبور نیز از خانواده زنبور عسل اروپایی یا معموملی محسوب می شود و ویژگی های مشترکی با دیگر اعضای این خانواده دارد. این نوع نژاد را در دنیا به عنوان زنبور نیش زن می شناسند. از حلقه های موجود روی بدن این زنبور عسل، 3 حلقه مشکی و مابقی قهوه ای است. متاسفانه تحقیقات جامعی برای اصلاح نژاد زنبور عسل ایرانی انجام نشده است. با این حال برخی گروه ها در سال های اخیر در پی اصلاح این نژاد هستند.

برخی از ویژگی های زنبور عسل ایرانی عبارتند از:

-  مصرف غذایی کم
-  زمستان گذرانی مناسب
-  تحمل سرمای زمستان مناسب
-  مصرف مناسب تغذیه در زمستان
-  مصرف زیاد بره موم
-  رشد مناسب جمعیت در بهار
-  تمایل زیاد به غارتگری
-  تمایل به تولید بچه کندو
-  نیش زدن زیاد نسبت به دیگر نژادهای هم خانواده